Torrontero (parajea)

Kokapena: Hiria; V. mapa (C-2)

Ohar ling.: Asimilazioz, erdiko bokala borobildu egin da eta -e- > -o- bilakatu da. Ostean, hitz bukaerako bokala itxi egin daiteke gradu batean -o > -u.

Torrentero > Torrontero > Torronteru

Oharrak: Ertzilla dorrearen aurrea. Gaur, hemendik Portuzarrera jaisten diren harmailei ere Torronteroko eskillarak esaten zaie. Baina XIX. mendearen ardialdera arte, Torrontero izena, gaurko Ertzilla kaleari egokitzen zitzaion; hala agertzen du, esate baterako 1820ko mapak [358]. Horrexegatik, kale legez agertutako aipamenak Ertzilla kalearen fitxan jarri dira.

XVI. mendearen amaierakoa da, Ertzillako dorreaz mintzatzean, Garibayek ematen duen eta Torrontero aipatzen duen euskarazko kantu baten zatia [359]:

«Torrenteroan torrea dago

Arri labradus cercatua,

Portuguichian Santa Clara

Yturria eta gaztelua»

XVI. mendearen bukaeran, Torronteron zegoen Elbira Garcia Arbolantxakoaren dorrean batzartu zen marinelen kofradia:

«Dentro de la torre que fue de doña Elvira Garcia de Arbolancha difunta que es en el Torrentero (...) se reunen mayordomos y bentadores del cavildo de San Pedro de los navegantes» [360].

XVIII. mendean, harrizko hiru gurutze eraiki zituen udalak Bermeoko zenbait lekutan eta horietako bat Torrontero izan zen:

«Trabajos de fijación de las tres cruces puestas en el Torrentero, otra en la Atalaia y la tercera en la cima de Santa Cruz» [361] .

1860an eta 1897-99an, Torrontero edo Ertzilla dorrearen aurrea, Andra Maria kaletzat hartu zen [362]. Torrontero izena, eskailerentzat utzi zen [363].

1856an, eraikuntza bi eta 17 bizilagun ziren kale honetakoak [364].

Ahozkoa:

«Torronteró»	151, 155, 156
«Torronterú»	151, 157
«Torronterué»	053, 166

Idatzizkoa:

1576	Torrentero, el	BFA. K.   755/40   8,10
1590-96	Torrenteroan torrea dago	BIBL. CBJ. VHG   338
1594	Torrentero, el	BEHA   A-62/44-2   241-242
1618	Torrentero, solar en el	BUA   1161/6. Cancel. de censos   95-95b
1643	Torrentero, solar del	BFA. Bust   536/5   229b, 301b
1687	Torentero	BUA   AL. 1680-1710   86-86b
1707	Torrentero, el	BUA   1560. Libro de cuentas   108b
1718	Torrentero	MAHN   C.C.13.077
1723	Torrentero	BUA   AL. 1711-1727   122-122b
1737	Torrentero, el	BEHA   A-741/48-2
1745-46	Torrontero, casas del	BFA. Fg.   80
1761	Torrentero	MAHN   C.C. 4228   51
1764	Torrontero, casa del	BAHP.N.EFA   3415   403b
1778	Torrentero, el	BUA   968/2. Libr. y recibos   56
1846	Torrentero, el	BEHA   A-758/2-53-0
1896	Torrentero, punto llamado	BAHP.N.BL   7552   593
1902	Torrontero, punto del	BAHP.N.BL   8572   616b
1973	Torrontero	BBPlBer
1973-74	Torrontero	BIBL   ErA.EtnB   180
1982	Torrontero	BIBL   ErA.KTop   263

__________

[358]   Juan Bta. de Belaunzaran (1820)

[359]   Caro Baroja, Julio (1971); 2002; 338

[360]   1594. BEHA. A-62/44-2; 241-242.

[361]   1778. BUA. 968/2. Libr. y recibos; 56.

[362]   BUA. 5. Rotul. de calles

[363]   BUA. 5bis. Nom. de calles

[364]   BUA. 37/ Nº de calles, edif., hab.