Testu osoan

Hirigunea

Alde Zaharra

Portua, Lamera eta Gaztelu

Morondo

Artalde

Dolareaga eta Esparru

Adoberia eta Ondarre

Portale

Almikabidea eta Erregiņazubi

Erribera

Zarragoiti

Kurtzio eta Santa Mariņa

Txibitxiaga

Tala

Sanjuanbidea

Ibarreta eta San Martin

Bilbobidea

Dibio

Aranondo

Artikabidea

Portuburu

Zehaztu gabeak

Arane

Agirre

San Migel

San Andres

Almika

Artika

Demiku

Arranotegi

Maņu

San Pelaio Gibelortzagakoa

Kostaldea

Izaro

Gainak

Sare hidrografikoa

Bakio aldea

auzoka / San Migel / Torre (baserria)  

Torre   (baserria)

Kokapena: San Migel; IV. mapa (D-3)

Ohar ling.: Baserri honek izen bi izan ditu nagusiki: Gastañaga torrea eta Aldauria torrea. Urteak aurrera joan ahala, Torre osagaia mantendu izan da, sarritan, huts-hutsean ageri izan delarik. Gaur egun horrela esaten zaio.

Azkueren arabera, 'aldauria' hitzak, herriaren inguruan, kanpoko aldean dagoena adierazten du. Mitxelenak ere esaten du: «Leiç. aldiriak 'las proximidades' de *aldairi, (...); Oih. Etx'iri 'cercanias de la casa' de *etxa (o etxe) iri, etc.» (Mitxelena, FHV, 1990, 116).

Oharrak: Auzoko baserri historikoa. Dorretxe legez agertzen da dokumentazioan, eta bere jatorrizko izena Gaztañagako torrea da. Baserri honek, armarria erakusten du bere fatxadan; honela deskribatzen du Zabalak [961]:

«cortado; en el 1º media luna acompañada de un roel, y en el 2º banda con cruz llana en jefe y flor de lis en punta, con un roel.»

Martin Ruiz Arteagakoaren jabetzakoa XVII. mendearen hasieran; Urza-Arteaga familiakoa, XVII. mendean, Egi baserriarekin batera. 1677an, Francisco Urzakoa, Maria Concepcion Elexpurukoarekin ezkontzean, Egi eta Torre baserriak hartu zituzten Franciscoren gurasoengandik, eta San Pelaio auzoko Ardantza baserria, Maria Concepcionen gurasoengandik. XVIII. mendean, Renteria familiakoen jabetzan agertzen da; eta XIX. mendean, Juan Bautista Anituakoa, Trifona Renteriakoaren senarraren jabetzakoa izan zen. Anitua, herriko alde liberalekoa izanik, karlistek Egi eta Torre baserriak bahitu egin zizkioten, Don Carlosen 1836ko uztailaren 30ko errege agindua jarraituz. XX. mendearen hasieran, azkenik, Matias Galarzaren jabetzan agertzen da.

Ahozkoa:
«Torré»101, 102, 103, 105, 109, 150

Idatzizkoa:
1670Gastañaga HermechioBFA. K.   828/1   3b,14,37b
1685Gastañaga, Torre deBFA. Bust   180/84   1b
1701Gastañaga, torre deBUA   AL. 1680-1710   235b-237b
1702Gastañaga, ttorre deBUA   AL. 1680-1710   275-281b
1704Gastanaga, TorreBFA. Fg.
1745-46Torrea, cas.BFA. Fg.
1764Torrea, caseria BEHA   A-81/14-19   77
1775-1831Castañaga Torre, casaBUA   915. Hipotecas. 1775   75b, 76
1791Torria, cas.BEHA   A-78/4-1   1-1b
1792Aldaurias, Torre deBEHA   A-78/4-1   6
1799Thorrea, cas.BFA. K.   460/24   46b
1802Gastañaga, TorreBFA. Bust   523/4   8
1811Torre, cas.BFA. K.   222/9   28
1825Aldaurias, Torrea deBEHA   A-78/4-1
1827Torrea, cas.BEHA   A-79/10   3
1836Torre, cas.BUA   37/3. Gubernativo   67
1850Aldauria, Torre deBEHA   A-78/4-1
1901Torre, cas.BAHP.N.BL   8570   632
1910Torre, cas.BUA   1032. Fincas rústicas
1922Torre, cas.BFA. E. KZ.   C/2
1924Torre, cas.GJE   fk:1074   L15;30
1928Anitua, [torre] la deBIBL   ZbA1   203

__________

[961]   Zabala, Angel (1928), I; 169.

 

Ekintza honek Bizkaiko Foru Aldundiaren
Kultura Sailaren laguntza jaso du