San Andres   (auzoa)

Kokapena: San Andres; VII. mapa (A-3,4/B-2,3,4/C-2)

Oharrak: San Migel eta Almika auzoen artean; Berdantzako erreka eta Etxebarrierreka dira bere mugak. Mendebaldetik ekialdera, Goikogane eta Truboietaganetik Aranondora luzatzen da auzo hau.

XVIII. mendekoak dira aurkitu diren auzoaren aipamen zaharrenak:

1764an,

«Pago a operarios que asistieron a componer los caminos para las caserias de Urdaiagas» [963];

1781ean,

«heredad en Aranondo contigua a camino real y ria que baja de las caserias de Urdaiaga» [964];

1782an,

«Composicion de los caminos del barrio de San Andres» [965];

1785ean,

«Refresco a barios hombres del valle de Nardizes o Urdaiagas por la composicion de los caminos de dho termino» [966].

Auzoarentzat, beraz, San Andres izenaz gain, Nardiz edota Urdaiaga izenak ere erabili izan dira garai haretan. Agian, parajearen izen zaharrak azken hauek izan zitezkeen eta San Andres ermitaren presentziak hagionimoari emango zion nagusitasuna.

San Andres auzoa Almikako elizbarrutikoa izan ohi da.

1856an, San Andres auzoak 10 etxe eta 79 biztanle zituen [967]. Gaur egun hamar dira auzo honetako baserriak. Horietako zazpi, historikotzat har daitezke: Urdaiaga, Bidetxe, Etxebarrilanda, Lupetegi, Nardiztxikerre, Nardiz eta Goienetxe. Zazpi hauei Etxebarrierreka baserrietako bat gehitu behar zaie, baserri hau lehenago San Andres auzoaldean egon zen kokatua eta. XVIII. mendearen erdialdekoa da Aranondo izeneko baserrietatik zaharrena. XIX. mende hasieran San Andres ermitaren etxea zena baserri bihurtuz, San Andres baserria sortu da, elizaren jabetzatik kanpo. Azkenik, XIX. mendearen azken urteetan, Aranondo izeneko bigarren etxea (gaur egun bietako bat jausita eta desagertua dago) eta Udaetxe baserria gehitu behar dira.

Ahozkoa:

«San Andrés»	050, 164, 166
«San Andrès barrídxue»	161

Idatzizkoa:

1764	Urdaiagas, caserías de	BUA   968/1. Recibos y cuentas   3b
1781	Urdaiaga, caserías de	BEHA   A-72/33
1782	San Andres, barrio de	BUA   842. Libr. y recibos   67b
1785	Nardizes o Urdaiagas, valle de	BUA   842. Libr. y recibos   42
1791	San Andres, barrio de	BFA. K.   3163/6   13
1799	San Andres, barrio de	BFA. Bust   72/10   199
1802	Nardizes, barrio de	BUA   1136. Libr. y recibos   70b
1818-1850	San Andres, barrio de	BUA   37/6. Ganaderia   7
1822	San Andres, barrio de	BUA   1313/3. Contribuciones   63
1824	San Andres, término de	BFA. Bust   284/5   2
1827	San Andres, barrio de	BEHA   A-79/10   3
1828	Nardizes, barrio de	BEHA   A-64/12-6   45
1839	San Andres, barrio de	BUA   1313/4. Contribución   1
1844	San Andres, barrio de	BIBL   YrJA   52-54
1846	San Andres, barrio de	BEHA   A-758/2-53-0
1846	Nardices, barrio de	BUA   1160. Cuentas
1850	Urdaiagas, camino de	BUA   1160. Cuentas
1856	San Andres, barrio de	BUA   37/ Nº de calles, edif., hab.
1857	Sn Andres	BUA   Padron 1851(3)   87b
1872	San Andres, barrio de	BUA   39/18. Arriendo de terreno   2
1892	San Andres, término de	BUA   984. Fincas rust.1892
1895	San Andres, barrio	BAHP.N.BL   7551   872b
1900	San Andres, barrio de	BAHP.N.BL   8361   1346b
1956	Nardices, barriada de	GJE   fk:555   L8;150
1969	San Andres	BUA   1432/54   4

__________

[963]   BUA. 968/1. Recibos y cuentas; 3b.

[964]   BEHA. A-72/33.

[965]   BUA. 842.Libr. y recibos; 67b.

[966]   BUA. 842.Libr. y recibos; 42.

[967]   BUA. 37/ Nº de calles, edif.., hab.