auzoka / Artika / Mazaleriaga (etxea, errota izandako tokian eraikia)
Mazaleriaga (etxea, errota izandako tokian eraikia)
Kokapena: Artika; VIII. mapa (A-1)
Ohar ling.: Ugarien agertzen den aldaera Mazaleria izan arren, Mazaleriaga aldaeraren alde egin da fitxa buruan jartzeko. Artikulua balitz amaieran legokeena, aurreko bokal itxiak asimilatu egingo luke, eta -a > -e bihurtuko luke. -aga leku-atzizki murriztuaren aurrean gaudenez, bokal itxiak ezin du asimilatu (Ik. Ezkiaga Artikan, Madariaga Arranotegin, Etxebarriaga, Almikan). Leku-atzizkiko bokal arteko -g- belare ahostuna ahuldu ostean, galdu egin da (-g- > -r- > Ø). Ahoz oraindik jaso da leku-atzizkia, ahulduta baina galdu gabe.
Mazaleriaga > Masaleridxaga > Masaleridxara > Masaleridxa
Idatziz jasotako aldaerei begiratuta, -aga leku-atzizkia batzuetan agertzen da eta beste askotan ez. Horrek, gutxika sartu izan dela erakusten du (Ik. Arranotegi auzoko Altxurraga).
Aldaera zaharrenei begiratuz gero, asimilazio prozesuaren ondorioz, Mazaleria > Mazalaria bilakatu da (ahoz Mazalaridxa).
XIX. mendean, aldaera bik, -i- bokal itxiaren ostean epentesia erakusten dute, hiatoa apurtzeko.
Ordurako, -aga leku-atzizkiko belare ahostuna galduta dago, edo ez dago leku-atzizkirik. Aldaeretako batek bokal arteko -r- dardarkari bakuna galdu du, eta hiatoan dauden bokalek diptongatu ondoren, -ei- > -i- egin dute:
Mazaleria > Masaleridxa > Masaleidxa > Masalidxa
Beste aldaera hau ere, Maselidxa, asimilazio prozesuaren eraginez sortutakoa da. Bertan, bokal irekia itxi egin da (-a > -e):
Masalidxa > Maselidxa
Badago berriemale bat leku-atzizkiaren aurreko -eria atzizkiko bukaerako -a bokala asimilatzen duena: Masaleidxe eta Masaleidxera esaten du.
Oharrak: Lehenago errota egon zen lekuan, gaur etxe modernoa dago. Errota honen aipamen goiztiarrena XVI. mendekoa da. XVII.ean, Belendiz familiaren jabetzan agertzen da, eta 1682an, Elbira Belendizkoren herentziaren konponketa batean, Mari Juan Belendizkoak eta bere seme Juan Ignacio Arostegikoak, beraiena zen Mazaleriagako errotapetik, beherago, Boluetan, eraikitzeko zen errota berriari, ura ematea onartzen dute.
«Yten es condición de comun consentimiento de dhos sres. Diego de Abaroa y Juan Ignacio de Arostegui que atento se le ha adjudicado a dho Juan Ignacio el molino de Rotabarria, que dho J. Ign. y Dª Mari Juan de Velendiz, su madre, aian de dar a dho Diego desde el estolde de su molino llamado Mazaleria aguas para poder fabricar en termino de dho don Diego que es en el que llaman de Boluetas otro molino para el dho don Diego Andres y las dhas aguas o calces se haian de conducir desde el dho estolde hasta dha fabrica que dho don Diego ha de hacer de nuebo molino en dho termino de Bolueta por la heredad de los dhos Juan Ignacio y su madre que esta detras del dho su molino de Mazaleria» [1115]
XVIII. mendean, Belendizkoetatik, herentziaz, Arostegi familiaren jabetzara igaro zen errota eta, XIX.ean, Uhagon familiakoena agertzen da. Azkenik, XX. mendean, Uhagon eta Aberasturi familien esku egon zen, harik eta gaur dagoen etxea eraiki arte. Gaur Etxebarrianeko txaleta legez ezagutzen da.
Ahozkoa:
Idatzizkoa:
1578 | Mucalaria, molino | VEKA R.R. Ejec. C2497 49 |
1628 | Mazaleria, molino de | BUA 1150/1. Culto y Clero 303b |
1629 | Maçalaria, molino de | BIBL RC.Bus 120 |
1629 | Mazaleria, molino | BFA 315/1/5 |
1629 | Mazaleria, molino | BUA 928. Mojonera. 1749 151b |
1637 | Maçalaria, molino de | BEHA A-78/6-6 |
1643 | Mazaleriaga, molino | BFA. Bust 180/72 185 |
1663 | Macaleria, molino de | BFA. K. 413/13 49b |
1663 | Masaleria, molino de | BFA. K. 413/13 32b |
1682 | Mazaleria, molino de | MAHN C.C. 4228 41 |
1682 | Mazaleriaga, molino | BUA AL. 1680-1710 31b-34b |
1701 | Mazaleria, molino | BUA AL. 1680-1710 235b-237 |
1702 | Mazaleria, molino | BUA AL. 1680-1710 275-281b |
1703 | Mazaleria, molino | BUA AL. 1680-1710 320-325b |
1704 | Mazaleria, molino | BUA AL. 1680-1710 345b-348 |
1704 | Mazaleria, molino de | BFA. Fg. |
1733 | Masaleria, molino de | BUA 1161/6. Cancel. de censos 80 |
1745-46 | Mazaleria, molino de | BFA. Fg. |
1763-1846 | Mazaleria, molino de | BUA 39/1. Enajen. y conc. 1 |
1783 | Mazaleria, casa molino de | BFA. Bust 669/2 6 |
1791 | Mazaleria, molino de | BEHA A-78/4-1 1-1b |
1793 | Mazaleria, molino | BFA. Bust 146/2 3b |
1796 | Mazaleria, molino | BFA. Fg. |
1804 | Mazaleria, molino de | BEHA A-700/10-2 |
1825 | Mazaleria, molino | BEHA A-78/4-1 |
1828 | Masaleria, molino de | BEHA A-64/12-6 6 |
1847-74 | Masaleria, molino | BUA 5 |
1850 | Masaleria, molino | BEHA A-78/4-1 |
1854 | Masaleria, molino | BUA 946. Ced. vec. |
1857 | Masaleria | BUA Padron 1851(3) 85 |
1859 | Masaleria, molino | BUA 5. Nuevo Nomenclator |
1860 | Masaleria, molino | BUA 5. Rotul. de calles (1860) |
1862 | Masaleria, molino | BUA 37/5. Rel. fuerza de agua |
1895 | Masaleria, molino | BAHP.N.BL 7551 834b |
1897-98 | Mazaleriya, molino | BUA 10. Nomencl.1897-98 |
1910 | Mazaleria, molino | BUA 1435. Fincas rústicas |
1922 | Mazaleria, molino | BFA. E. KZ. C/2 |
1925 | Masaleria, molino de | BUA 881/12. Deslindes 5 |
1928 | Mazaleria, molino | BIBL ZbA1 240 |
1934 | Mazaleria, molino | BFA. E. KZ. C/76 |
1938 | Mazaleria, molino | BUA 1685. Fich. sanit. |
1944 | Mazaleria, molino | BUA 406/3,4 eta 353/3,4,5 |
1961 | Mazaleria, molino | GJE fk:3344 L40;245 |
__________
[1115] 1682. MAHN. C.C. 4228; 41.