auzoka / Arranotegi / Akulategi (parajea)
Akulategi (parajea)
Kokapena: Arranotegi; X. mapa (B-2)
Ohar ling.: Ik. Arranotegi auzoko Akulategi (baserria).
Oharrak: Madariagako eta Akulategiko erreken artean. Herri basoa da. Antzinako Erregimenaren garaian baso hauek erabilera ugari izaten zuten. Zuhaitzetatik, etxe eta itsasontzien eraikuntzetarako zurezko materialak ateratzen ziren; zuhaitz adarrak burdinoletarako egur-ikatza egiteko erabiltzen ziren eta baso-azpia (otea, ira, etab.), inguruko baserritarrek aprobetxatzen zuten.
Horrela, 1652an, Lences-eko kondearen eta Diego Abaroakoaren artean burdinoletarako aprobetxamenduaz izandako auzian, Akulategiko basoak aipatzen dira [1215]. 1712an, Akulategiko basoetatik ateratako ikatz-zamen berri ematen da [1216]; 1731n, 600 eta 5.600 ikatz-zama atera ziren [1217].
Zuhaitz osoak ere saltzen zituen udalak eraikuntzarako:
1843an:
«Razón de arboles que el ayuntamiento vende a remate.. Baso Galan, Arech oquer, monte Ureta, arriba de Baso Galan, Mañuas, Gorta Ederra, Mintegui, al pie de la Cadena, Sesencorta, y al pie de Landa, arriba de Landa, Aculategui» [1218]
eta 1921ean, Munape baserriaren berreraiketarako:
«Tala de 104 robles del monte Akulategi para reconstruir la casa Sakoneta o Munepe destruida por incendio en febrero de 1921» [1219]
Basoak berriztatzeko, zuhaitz landareak ateratzen ziren paraje hauetatik, herri-mintegietara eramateko (Ik. Galdizko mintegia eta Zuluetaburu):
«Trabajos en los montes comunes: sacar plantios por si nacidos, volverlos a plantar en parajes determinados despues de limpiarlos y espinarlos y cabas hechas en ellos y en los viberos y montes comunes: (...) En el termino de Aculategui: limpieza de plantios de robles de si nacidos» [1220]
Gaur, gelditzen den herri baso bakarra da Akulategikoa. Lehenago zabalagoa izan zen; 1851n, basoaren 60 sail saldu ziren [1221].
Ahozkoa:
Idatzizkoa:
1578 | Aquillotegui, arroyo que baxa de | VEKA R.R. Ejec. C2497 47 |
1652 | Aculategui, montes del termino de | VEKA S.V. L1528/3 1-5 |
1652 | Aculateguis, monte de las | BFA. K. 719/2 4,4b |
1656 | Aqulateguis, montes que llaman de | VEKA S.V. L1528/3 1b-38 |
1680 | Aculategui, montazgo | BFA. K. 3583/1 68 |
1699 | Aculateguiz, montes de | BUA 1560. Libro de cuentas 46b |
1700 | Aculateguis, monte de | BUA 1560. Libro de cuentas 49b |
1712 | Aculateguis, montes de | BUA 1560. Libro de cuentas 142 |
1730 | Aculattegui, montes de | BFA. K. 1830/2 50 |
1731 | Aculategui, monte | BFA. K. 3583/1 60, 60b |
1745 | Aculategui, monte concejil | BFA. K. 1870/18 4b |
1749 | Aquillotegui | VEKA Pl. y Dib.nº 783 [1222] |
1774 | Aculategui, monte | BUA 250/13. Cargos y datas 27 |
1787 | Aculategui, montes comunes | BUA 990/1. Recibos 18 |
1792 | Aculategui, monte de | BUA 991/1. Recibos 43b |
1796 | Aculategui, trabajos en | BUA 1136. Libr. y recibos 36c |
1797 | Aculategui, montes comunes | BUA 1136. Libr. y recibos 47b |
1807 | Aculategui, termino y monte de | BUA 1590. Junta de policia 10b |
1813 | Aqulategui | BFA. Bust 567/7 11 |
1843 | Aculategui, termino de | BUA 1289/2. Montazgos 126 |
1843 | Aculategui | BUA 1312/10. Acreedores |
1844 | Aculategui, monte | BIBL YrJA 111 |
1862 | Aculategui, monte llamado | BUA B1289,15 1 |
1862-1887 | Aculategui, lotes en | BUA 1289. Venta de montes 58b |
1870 | Aculategui, termino | BUA 38. Leña |
1899 | Aculategui, robledal en | BAHP.N.BL 8297 1566 |
1913 | Aculategui, monte comunal de | BUA 246/4. Infracc. ley de montes |
1921 | Akulategi, monte | BFA. E. LS. C/392-22 |
1923 | Aculategui, termino de | GJE fk:175 L3;240 |
1942 | Aculategui, termino de | GJE fk:728 L10;188 |
1947 | Aculategui, monte argomal en | GJE fk:1658 L23;44 |
1949 | Aculategui, termino de | GJE fk:1889 L25;240 |
1958 | Aculategui, montes | GJE fk:2702 L35;69 |
__________
[1215] BFA. K. 719/2; 4.
[1216] BUA. 1560. Libro de cuentas; 142.
[1217] BFA. K. 3583/1; 60.
[1218] BUA. 1312/10. Acreedores.
[1219] BFA. E. LS. C/392-22.
[1220] BUA. 1136. Libr. y recibos; 47b.
[1221] BUA. 1289. Venta de montes; 58b.
[1222] 1749. España. Ministerio de Cultura. Archivo de la Real Chancillería de Valladolid. PLANOS Y DIBUJOS. DESGLOSADOS 0783.