Ertzilla   (dorretxea)

Kokapena: Hiria; V. mapa (C-2)

Ohar ling.: Toponimoaren txistukariaren ahoskera frikaria da nagusi (Ersilla). Baina herriko ezizen ezagun batean txistukaria afrikari ahoskatzen da: 'ertzillenekuek'. Beraz, afrikaridun aldaera hobetsi da fitxa buruan jartzeko.

Oharrak: Torronteron, Andra Maria kalearen hegoaldeko muturrean. Bermeoko hirigunean zutik geratzen den dorretxe bakarra da. XIV. mendean eraikia eta 1943an monumentu historiko izendatua. Hantxe jaio ziren Martin Ruiz Ertzillakoa eta bere seme zen Fortun Gartzia Ertzillakoa, Santiagoren habitoko eta Carlos V.aren kontseilu eta Ganbarako zalduna, bere garaiko legegizonik onenetarikoa [254].

XVI. mendean, Juan Etxeagakoaren jabetzakoa agertzen da dorrea [255]. 1594an, Elbira Arbolantzakoarena izan zen dorrea aipatzen da Torronteron, eta Ertzillakoa delakoan, fitxa honetan jarri da. 1745-46ko fogeretan Antonio Mezetakoa azaltzen da bere jabe [256] eta 1796koetan, Jose Maria Allende [257]. Azkenik, XIX. mendearen lehen zatian, Montefuerteko kondearen jabetzakoa agertzen da [258].

Azken aldian Arrantzaleen museoa da.

Honela deskribatzen du F. Sesmerok Ertzillakoen armarria:

«En campo de gules una banda de oro engolada en cabezas de dragones del mismo metal. Bordura de sinople con ocho sotueres de oro» [259]

Ahozkoa:

«Ersílla»	053, 157
«Pilatosen etzié»	166

Idatzizkoa:

1587	torre, la	BEHA   A-67/24-1   3b
1594	Elvira de Arbolancha, torre que fue de doña	BEHA   A-62/44-2   241-242
1641	Ercilla, torre de	BFA. N. LbJ   248/173   358
1642	Erzilla, casa de	BFA. K.   324/109   17b
1689	Herçilla, torre que llaman de	BEHA   A-68/47-1   1b
1704	Juan Antº de Mezeta, torre de	BFA. Fg.   373-387b
1745	Erzilla, casa- torre de	BIBL   KrxJ   283
1745-46	Ercilla, casa-torre de	BFA. Fg.   80
1796	Ercilla, torre de	BFA. Fg.   315
1807	Ercila, torre de	BFA. Bust   410/3
1810	Ercilla, casa de	BUA   1561. Cuentas   86b
1830	Ercilla, casa titulada de	BFA. Bust   9/7   1
1832	Ercilla, torre de	BFA. K.   15/2
1844	Ercilla, torre	BIBL   YrJA   52-54
1845-50	Hercilla, casa solar	BIBL   DccMd
1889	Eircilla, casa de	BUA   1179/17   148
1902	Ercilla, casa de	BAHP.N.BL   8573   1179b
1972	Ercilla, casa de Pilatos, torre de	BIBL   ESEC-GB   120

__________

[254]   Estudios socio-económicos comarcales. Guernica-Bermeo (1972); 120

[255]   BEHA. A-67/24-1; 3b

[256]   BFA. Fg.; 80

[257]   BFA. Fg.; 315

[258]   1830. BFA. Bust. 9/7

[259]   Sesmero, Francisco (1970)