|
auzoka / Hirigunea / Erribera / Erribera (auzunea)
Erribera (auzunea) Kokapena: Hiria; V. mapa (D-1) Ohar ling.: Gaztelaniatik mailegatu den generikoa da: 'rivera'. Dardarkari anitzaren aurreko bokal protetikorik gabe agertzen da toponimoa, sarritan, gaztelaniaz jaso den erakusgarri (Ik. Hiriguneko Erreten parajea). Askotan, leku-izenak adierazteko, eskribauek gaztelaniaz edo gaztelaniako arauetara egokitu izan dituzte, beste toponimo batzuetan gertatu izan den moduan: Errosa parajea, Erremedio kalea, Erreginazubi... (guztiak Hirigunekoak) Oharrak: Erregiñazubiko gurutzetik Artzako Zubiraino eta San Frantzisko komentuaren hegoaldea hartzen duen Artikerrekaren eta Ametzagaren errekondoa. Dena den, bereiztu beharra dago Erribera parajea, herritarren solo eta ortu lekua izan zena, alde batetik, Erriberako harresiz kanpoko auzunea edo errebala, bestetik, eta, azkenik, gaurko Erriberako plaza. Fitxa honetan, hala ere, bereiztu gabe ematen dira leku-izenari buruz aurkitutako erreferentzia guztiak. Generikoak azaltzen du zeri dagokion aipamena, zubiari, plazari, errebalari edo parajeari. XVI. mendearen hasierako «arrabal de San Francisco» delakoaren erreferentziak, berau delakoan, fitxa honetan jarri dira. XVIII. mendean, Erriberako eremuren bat herri lurra izan zen, 1724ko agiriak adierazten duenez: «[haritz landaketei buruz] (...) en cada un año según tiene obligación la villa de plantar trescientos robles. 330 plantíos en el partido del monte llamado maynu y 53 plantios de robles en la Rribera» [618] Gaurko Erriberako plaza Ametzaga errekaren azken ibilgua zen eta etxebizitza ilara bat zegoen honen mendebalean. Etxeon azpialdeari arkupe esan ohi zaio, oraintsu arte itxura hori izan zuelako. Erriberaren urbanizazioa burutu zenean eta erreka estalita geratu zenean, aipatutako arkupea ere, azpiratu samar geratu zen, aurreko sestra mantentzen zuen eta. Idatzizko 1905, 1969 eta 1973ko erreferentziek etxe ilara honen azpiko pasealekuaren aipua egiten dute. Erriberako errebalak, 1856an, 11 eraikuntza eta 83 bizilagun zituen [619]. 1859an, gaurko Eskoikiz kalea konpondu zenean Erriberako arrain-garbilekuaren aipamena egiten da: «Reforma de la calle que se dirige desde el portal de S. Francisco a los labaderos de pescado fresco de la Ribera» [620] XIX. mendearen amaierara arte, Portaletik Erriberarainoko guztia Erriberatzat hartu zen. 1897-99an zatitu zen kalea eta tarte bakoitzari bere izena jarri [621]: «Calles que se subdividen: En realidad una o dos calles separadas por un rio. Se considerará calle la que partiendo del portal de S. Francisco llega hasta el puente de la Rivera y otra desde este a la campa [Erriberakora, alegia]. Esta ultima se llamará calle de la Rivera y aquélla General Escoiquiz» 1922an, Erriberan, Zarragoiti azpian, hiltegia eraiki zen. Gaur inguru honi, Zarragoiti kalearen hasierari, Mataderozarra deitzen zaio. «Corta y derribo de 25 arboles sitos en la campa de la Ribera y lado Este de la Sierra para despojar el terreno para la construccion del matadero municipal y carretera de Alboniga» [622] Lehenago, XIX. mendearen amaieran, inguru honetan, zezen-plaza bat eraiki zen [623]. Ahozkoa:
Idatzizkoa:
__________ [618] BUA. AL. 1711-1727; 139. [619] BUA. 37/ Nº de calles, edif., hab. [620] BUA. AL. 1859-1864; 13b. [621] BUA. 5bis. Nom. de calles [622] BUA. 246/1. Corte de árboles. [623] Agirian eraiki behar zen zezen plazak bete behar zituen baldintzak ematen dira (BAHP. 7549; 176-180b): | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
