Testu osoan

Hirigunea

Alde Zaharra

Portua, Lamera eta Gaztelu

Morondo

Artalde

Dolareaga eta Esparru

Adoberia eta Ondarre

Portale

Almikabidea eta Erregiņazubi

Erribera

Zarragoiti

Kurtzio eta Santa Mariņa

Txibitxiaga

Tala

Sanjuanbidea

Ibarreta eta San Martin

Bilbobidea

Dibio

Aranondo

Artikabidea

Portuburu

Zehaztu gabeak

Arane

Agirre

San Migel

San Andres

Almika

Artika

Demiku

Arranotegi

Maņu

San Pelaio Gibelortzagakoa

Kostaldea

Izaro

Gainak

Sare hidrografikoa

Bakio aldea

auzoka / Artika / Nafarrola (baserriak)  

Nafarrola   (baserriak)

Kokapena: Artika; X. mapa (A-4)

Ohar ling.: Dardarkari anitzaren osteko erdiko bokala galdu egin da eta aldaera sinkopatua eratu da.

Nafarrola > Nafarla

Herskari biezpainkari ahoskabeak, /p/, frikari ezpain-horzkari ahoskabea, /f/ ordezkatu du, sarritan gertatzen den moduan. Ik. Artika auzoan Fandangone > Pandangone, Frantzune > Prantzune, Infernuerreka > Inpernuerreka.

Nafarrola > Naparrola

Nafarla > Naparla

Oharrak: Hiru dira Nafarrola izeneko baserriak: Nafarrolabeko edo nagusia, Nafarrolaerdiko eta Nafarrolagoiko edo txikerra. Gaur Nafarrolaerdiko Nafarrolagoiko baino gorago dago, jatorrizko tokian zegoena erre ondoren, gorago eraiki baitzen berria. Ez dago esaterik, agirien bitartez, hiru Nafarroletatik zein den zaharrena eta zein berriena, hirurak elkarrekin agertzen baitira etxe legez aipatzen diren agiri zaharrenean (1578).

Bestalde, XVII. mendearen amaieran eta XVIII.aren hasieran, Nafarrola nagusitzat ematen da bat eta txikertzat beste bat. Kalifikatibo hauek nolabaiteko nahasmena sortarazten dute; batzutan, nagusi bati eta besteetan beste bati egokitzen zaiolako. Datuen azterketa egin ondoren, Nafarrolabeko jarri da nagusi legez eta Nafarrolagoiko, txikerra legez.

Fitxa honetakoak, zein baserri den zehazten ez duten agirietan agertutakoak dira.

1285ean agertzen da Nafarrola leku-izena lehenengoz, Lope Diaz Harokoak Bermeori forua berrestean:

«Por do taja la agua de  Lamiaran  adentro, é por el somo de la sierra que es sobre la caseria de los fijos de don Sancho de Galdacano, é por esa senda que recuda por sobre Achonaraen al rio que ba por entre Nafarrola, é Zuloeta, é por ese rio arriba que recuda en destajo al somo de la tierra, é por el cuesto de esa sierra por sobre Morteruza, é por Ordoña que recuda a Burgos [sic], é de Burgoa fasta Bermejo, con montes, é fontes, é con entradas, é exidas (...) [1118]

Hauxe da, baserri hitza («casería») aipatzen duen Bizkaiko idatzizko erreferentzia goiztiarrena [1119]. Seguruenik, ondoren azaltzen diren Nafarrola eta Zulueta ere baserriak ziratekeen, zehazki baserri bezala aipatzen ez diren arren.

1590ekoan Luisa Ganakoa eta bere seme-alabak, Domingo, Luisa eta San Juan del Puerto agertzen dira baserriaren jabe, ezin daitekeelarik zehaztu zein Nafarrola den.

1629ko aipamenak, Bermeo eta inguruko elizateen arteko mugarriak jartzean azaltzen dira:

«(...) desde el dho mojon de la sierra debajo de Esquiaga y enzima de los pertenezidos de Monte Mayor se baja a cordel derecho asta dar en el arroyo que baja de Arronategui entremedio de las casas de Nafarrola y Zulueta y entre las dhas casas se ponga otro mojon que es el que se señala en la mapa y pintura con esta letra (...)» [1120]

Azkenik, 1749an egindako mapa batean, hiru Nafarrolak agertzen dira planoan marrazturik [1121].

Ahozkoa:
«Naparróla»113
«Nafárrola»146
«Nafárlak»115
«Napárla»090

Idatzizkoa:
1285Nafarrola, cas.BIBL   ItJR-II   209
1590Nafarola, cas.BFA. K.   86/50   41
1629Nafarrola, cas.BFA. BilUA.SZ   315/1/5
1629Nafarrola, casas deVEKA   S.V. C1086   157b-165
1629 Nafarrola, cas.BUA   928. Mojonera. 1749   36b
1646Nafarrola, cas.BFA. Bust   201/150   76b'
1698Nafarrola, una de las casas deBUA   1560. Libro de cuentas   37
1740Nafarrola, las dos casas deBFA. K.   377/8   49
1749Nafarrolas, cas.VEKA   Pl. y Dib.nº 783 [1122]
1828Nafarrolas, caserios deBEHA   A-64/12-6   47b
1828Nafarrola, cas.BEHA   A-64/12-6   11
1925Nafarrola, cas.BUA   881/12. Deslindes   3
1960Nafarrola, cas.BUA   471/3.  Abast. de agua   1

__________

[1118]   Iturriza Zabala, Juan Ramon (1793), II; 209.

[1119]   Garcia de Cortazar, J. A. (1985); I; 73.

[1120]   BFA. BilUA.SZ 315/1/5.

[1121]   1749. España. Ministerio de Cultura. Archivo de la Real Chancillería de Valladolid. PLANOS Y DIBUJOS. DESGLOSADOS 0783.

[1122]   1749. España. Ministerio de Cultura. Archivo de la Real Chancillería de Valladolid. PLANOS Y DIBUJOS. DESGLOSADOS 0783.

 

Ekintza honek Bizkaiko Foru Aldundiaren
Kultura Sailaren laguntza jaso du