Testu osoan

Hirigunea

Alde Zaharra

Portua, Lamera eta Gaztelu

Morondo

Artalde

Dolareaga eta Esparru

Adoberia eta Ondarre

Portale

Almikabidea eta Erregiņazubi

Erribera

Zarragoiti

Kurtzio eta Santa Mariņa

Txibitxiaga

Tala

Sanjuanbidea

Ibarreta eta San Martin

Bilbobidea

Dibio

Aranondo

Artikabidea

Portuburu

Zehaztu gabeak

Arane

Agirre

San Migel

San Andres

Almika

Artika

Demiku

Arranotegi

Maņu

San Pelaio Gibelortzagakoa

Kostaldea

Izaro

Gainak

Sare hidrografikoa

Bakio aldea

auzoka / Hirigunea / Morondo / Morondo (parajea)  

Morondo   (parajea)

Kokapena: Hiria; V. mapa (C-1)

Ohar ling.: 'Muru' + 'ondo'. Osagaiak elkartzean, ondoan gelditu diren bokalek bat egin dute: -uo- > -o-. Ostean, asimilazioz, bokal itxia erdiko bilakatu da -u- > -o-.

Muruondo > Murondo > Morondo

Oharrak: Hiribilduaren iparreko harresiaren kanpoaldea markatzen du paraje honek. Intxausti kalearen mendebaleko muturretik gorantz Landatxuraino, Bermeoko alde zaharra mugatzen du. Morondok eta Portalerainoko bere luzapenak eratzen zuten bidea, 1897-99ra arte, zenbait kale tartetan banatzen zen :

Ronda Alta, Landatxu ingurutik Sanjuanportaleraino:

«Ronda Alta: extramuros del portal de San Juan hacia arriba» [526]

Ronda Baja, Sanjuanportaletik Santabarbaraportaleraino:

«Del Portal de San Juan a Carniceria Vieja y punto del portal de  Santa Barbara» [527]

Descuido kalea, Santabarbaraportaletik Erremedioportaleraino:

«del portal de  Santa Barbara hacia abajo, hasta el portal del Remedio y esquina de calle Nueva y principio del arrabal de Traque» [528]

1897an, Portaletik Landatxuraino bateratu egin zen kalea izenez eta Gran Via de Flaviobriga izena ipini zitzaion, Flavio Vespasianok sortutako Flaviobriga hiri erromatarra Bermeon izan zelakoan [529]. XX. mendearen amaieran, Arresi kalea izena jarri izan zaio, desagertutako harresia nondik izan zen markatzen baitu kale honek.

Kale honi, baina, Artaldeko sarreratik Landatxuraino, Morondo esaten zaio. 1912ko agiri batek, esate baterako, horrela deitzen dio Sanjuanportale inguruari:

«Solicitud de colocacion de una luz en el camino de la Atalaya, de Morondo a la Casa Trampa» [530]

Izena harresiaren edo 'muroaren' ondoa izatetik datorkio. Inguru honetan, harresira jotzen zeuden etxeek, errenta ordaindu behar zioten udalari, 1856ko agiri batek agertzen duenez:

«Sobre redencion de censo que pesa sobre la casa en Morondos por estar arrimada al murallon» [531]

1781ean, harresi zati bat jausi zen inguru honetan:

«Gasto en separar y quitar la piedra que caio de la muralla llamada Morondo, limpieza de su tierra y demas que se ofrecio porque impedia el transito a la gente» [532]

Morondo eta Sanjuanbidea lotzen dituen kaleari, 1970ean, Jose Garabilla izena eman zitzaion [533], eta kale honetatik mendebalera sartzen den kale itsuari ipini izan zaio Morondo izena. Seguruenik, inguru honi guztiari, Kaltzadabeitia esaten zitzaion, horrela izendatzen baita Portaloste izeneko etxearen sail bat, hain zuzen, Sanjuanbidearen hegoaldetik zabaltzen zena.

Ahozkoa:
«Moróndo»025, 053, 113, 151, 152, 154, 155, 156, 157, 161, 162, 165, 166
«Granbía»025, 151, 152, 154, 156

Morondo:

Idatzizkoa:
1781Morondo, muralla llamadaBUA   842.Libr. y recibos   89b
1850Morondo, casa enBUA   1625. Conc. de    17b
1854Morondos, casa enBUA   39/3. Enajen. y conc.
1856Morondos, casa enBUA   AL. 1856-1857   23
1897Morondos, término deBAHP.N.BL   8182   433b
1912MorondoBUA   36/6. Solic. de permisos
1922Morondo, heredadBFA. E. KZ.   C/2
1934Morondo, heredadBFA. E. KZ.   C/76
1944MorondoBUA   406/3,4 eta 353/3,4,5
1970Morondo, término deBUA   Inventario de bienes   3
1972MorondoBIBL   ESEC-GB   120
1973-74MorondoBIBL   ErA.EtnB   179

 

Goiko erronda:

Idatzizkoa:
1860Ronda alta, calleBUA   5. Rotul. de calles
1867Ronda alta, calleBUA   22/5.  Reposic. de calles
1869Ronda alta, calleBUA   968/4. Paredes de huerta
1893-94Ronda alta, calleBUA   1433/5. Gran Via   2b
1897Ronda alta o Morondos, calleBAHP.N.BL   8182   433b
1897-99Ronda alta, calleBUA   5bis. Nom. de calles...(1897-98)

 

Beko erronda:

Idatzizkoa:
1860Ronda baja, calleBUA   5. Rotul. de calles
1867Ronda baja, calleBUA   22/5.  Reposic. de calles
1877Ronda baja, arrabalBUA   244/10. Argomeros   4b
1886-87Ronda baja, calleBUA   970/7. Adoquinado. Ronda baja  1
1886-87Ronda baja, calleBUA   36/4. Encache de calle
1893Ronda baja, calleBUA   1175. Cop. de cartas   29
1893-94Ronda baja, calleBUA   1433/5. Gran Via   1
1894Ronda baja, calleBUA   1175. Cop. de cartas   140
1896Ronda baja, calleBAHP.N.BL   7553   1225
1896-97Ronda baja, calleBUA   1/2. Presup.ord.
1897-99Ronda baja, calleBUA   5bis. Nom. de calles...(1897-98)
1900Ronda-baja, calleBAHP.N.BL   8361   1481

 

Descuido:

Idatzizkoa:
1860Descuido, calleBUA   5. Rotul. de calles
1867Descuido, calleBUA   22/5.  Reposic. de calles   4b
1869Descuido, calleBUA   949/1. Reparacion  camino  1
1871Descuido, calleBUA   39/19. Enagen. y conces.    14
1928Descuido, calleBIBL   ZbA1   50

 

Gran Via - Arresi:

Idatzizkoa:
1893-94Gran Via de Flavio briga, calleBUA   1433/5. Gran Via   6
1897-99Gran Via de Flaviobriga, calleBUA   5bis. Nom. de calles...(1897-98)
1898-99Gran Via de Flaviobriga, calleBUA   20/4. Gran Via   18
1901Gran Via de Flaviobriga, antes Ronda bajaBAHP.N.BL   8570   575
1902Gran Via de Flaviobriga, calleBAHP.N.BL   8573   1080b
1904Gran Via, calleBUA   1251/10. Arreglo calles    24
1906Gran Vía de Flaviobriga, calleBUA   1251/5. Ensan. c/Aurrecoechea    9
1928Gran Via de Flaviobriga, calleBIBL   ZbA1   50, 59
1969Gran Via, calleBUA   1432/54   2
1970Gran Via, calleBUA   Inventario de bienes   4
1973Gran Vía de Flaviobriga, calleBBPlBer
1982Arresi kaleaBIBL   UB   292
2003Arresi kaleaBIBL   BGL

 
1973Alcalde Garavilla, calleBBPlBer
1982Garabilla´tar Jose kaleaBIBL   UB   297
2003Garabilla tar Jose kaleaBIBL   BGL

 
1973Morondo, calleBBPlBer
1982Morondo kaleaBIBL   UB   286

 

Kaltzadabeitia:
1896Calzabeitia, Calzadabeitia, heredadBAHP.N.BL   7553   1748, 1749
1898Calzabeitia, Calzadabeitia, heredadBAHP.N.BL   8195   1051b
1902Calzada-beitia, heredad llamadaBAHP.N.BL   8573   1080b

__________

[526]   1869. BUA. 968/4. Paredes de huerta.

[527]   1860. BUA. 5. Rotul. de calles.

[528]   1860. BUA. 5. Rotul. de calles.

[529]   BUA. 5bis. Nom. de calles; 6-6b

[530]   BUA. 36/6. Solic. de permisos.

[531]   BUA. AL. 1856-1857; 23.

[532]   BUA. 842.Libr. y recibos; 89b.

[533]   Udal batzordea (1982); 297

 

Ekintza honek Bizkaiko Foru Aldundiaren
Kultura Sailaren laguntza jaso du