Testu osoan

Hirigunea

Alde Zaharra

Portua, Lamera eta Gaztelu

Morondo

Artalde

Dolareaga eta Esparru

Adoberia eta Ondarre

Portale

Almikabidea eta Erregiņazubi

Erribera

Zarragoiti

Kurtzio eta Santa Mariņa

Txibitxiaga

Tala

Sanjuanbidea

Ibarreta eta San Martin

Bilbobidea

Dibio

Aranondo

Artikabidea

Portuburu

Zehaztu gabeak

Arane

Agirre

San Migel

San Andres

Almika

Artika

Demiku

Arranotegi

Maņu

San Pelaio Gibelortzagakoa

Kostaldea

Izaro

Gainak

Sare hidrografikoa

Bakio aldea

auzoka / Hirigunea / Tala / Talako Andra Maria (eliza)  

Talako Andra Maria   (eliza)

Kokapena: Hiria; V. mapa (C-2)

Oharrak: XIV. mendearen hasieran hasi zen, ustez, eliza honen eraikuntza, aurretik izenpe bereko ermita izan zen lekuan. Iturrizak 1310 ingurukoa dela esaten du, kontuan hartuz Plentzia eta Bilboko fundazio agirietan ez dela aipatzen Bermeon eliza bat besterik, Santa Eufemia, alegia [713]. Iturrizarekin jarraituz, gotiko estiloko eraikuntza erraldoia izan zen eta gurutze itxurako oin-planta omen zuen, 300 oineko luzera, 198ko zabalera eta 100 oineko altuerarekin. Hiru nabe eta hamahiru aldare baino gehiago, bost kapera nagusi eta zortzi txiki zituen. Bere hegoaldeko atarira iristeko, 30 harmaila zeuden.

1504an izan zen sutean, kalte handiak jasan zituen, antza, eta aurrerantzean erortzen hasi zen eliza. 1608an, gangen erdigunerainoko horma altxatu beharra egon zen.

1708an, elizako kanpaiak altuera handiagoan jartzekotan ziren, baxuegi zeudenez ez omen zirelako ondo entzuten:

«(...) Propuso el sr. sindico que las dos campanas de la yglessia mayor Sta Mª de la Talaya estaban debajo del techo de la torre y que por estar muy bajas no sonaban de suerte que el eco de ellas no sa-[hautsia] con perfeccion al pueblo y conbenia el que se subiesen asta unos 7 ó 8 codos mas arriva y se le hisiese una torre y (...)» [714]

1711n, gangak gogortzeko lanak egin ziren berriro:

«Obra de la iglesia maior de Sta. Mª de la Atalaya (...) para que se queden firmes y seguras las bovedas de dha iglesia han decretado so cargo de sus conciencias que el expresado arco se deve hazer con 20 pies más abajo, abriendo los pilares que estan en ambos extremos para la seguridad del Arco y que desde el dho arco arriva hasta los techos de dha [?] conforme la primera traza ejecuttase la mamposteria (...) por el gran gasto que [ha] tenido en la compra y conduccion de los masderos y ttabla que [hautsita] puesta y el deshazer el arco que ttienen amenazado [hautsita] y el añadimiento de los veintte pies de mamposteria (...)» [715]

Baina, 1776an gangak jausi egin ziren azkenik eta 1784an utzi zioten eliza honetan meza emateari eta bertako apaingarri, irudi eta beste bitxi guztiak Santa Eufemia elizara eraman ziren [716].

Idatzizkoa:
1424Santa Maria de la Atalaya, yglesia parr. deBEHA   A-741/48-02
1569Santa Maria de la TalayaMAHN   C.C.15.651
1633Nuestra Señora de la Atalaya, iglessia deBFA. K.   738/18   63
1633Santa Maria, yglesia deBFA. K.   738/18   46b
1633Talaya, iglesia de laBFA. K.   738/18   7
1643Sancta Maria de la Talaya, iglessia matriz deBFA. Bust   536/5   287b
1663Santa Maria de la Atalaya, yglessia matriz deBFA. K.   413/13   53
1682Santa Maria de la Talaia, iglesia matriz deMAHN   C.C. 4228   17b
1689Santa Maria de la Atalaya, iglesia deBIBL   HnG/libr1, cap42 (t.II)   174
1708Sta. Maria de la Talaya, yglessia mayor deBUA   AL. 1680-1710   396-396b
1711Sta. Maria de la Atalaya, iglesia maior deBUA   AL. 1711-1727   8-8b
1740Santa Maria de la Atalaya, iglesia mayor deBFA. K.   377/8   111b
1754-57Santa Maria de la Talaya, iglesia mayor deBFA. K.   1575/18   28b
1764Santa Maria de la Talaya, iglesia deBUA   968/1. Recibos y cuentas    3
1772Santa Maria de la Atalaia, iglesia deBUA   250/11. Cuentas   1
1775-1831Santa Maria, yglesia parroquial deBUA   915. Hipotecas. 1775   3, 57b
1784Santa Maria de la Atalaya, iglesia deBUA   1150/4. Repar. iglesias   1
1793Santa Maria de la Atalaya, iglesia deBIBL   ItJR-II   28, 169
1799Sta Maria de la Talaia, obra deBFA. K.   917/29   1
1928Santa Maria de la Atalaya, iglesia deBIBL   ZbA1   340
1972Santa Maria de la Atalaya, iglesia deBIBL   ESEC-GB   122
1987Santa Maria de la Atalaya, iglesia deBIBL   ArrG   96

__________

[713]   Iturriza Zabala, Juan Ramon (1793), II; 28

[714]   1708. BUA. AL. 1680-1710; 396-396b

[715]   BUA. AL. 1711-1727; 8-8b

[716]   Talako Andra Maria eta Santa Eufemia elizetako ondasun mugikorren inbentarioa ageri da Madrileko Artxibo Nazionaleko C.C.15.651 agirian.

 

Ekintza honek Bizkaiko Foru Aldundiaren
Kultura Sailaren laguntza jaso du