auzoka / Maņu / Arrizurieta (parajea)
Arrizurieta (parajea)
Kokapena: Mañu; IX. mapa (A-4)
Ohar ling.: Ik. Mañu auzoko Arrizurieta baserria.
Oharrak: Arrizurieta baserria dagoen ingurua, Oiangortan. Hemendik behera egiten zuen Bilborako antzinako galtzadak, eta sarritan zegoen bera konpondu beharra:
1682an, «se manda se repare un mal paso que esta en el termino de Arricurieta» [1279].
1683an, «reparo del camino real del termino de Ariçuriagas» [1280].
1698an, Oiangorta edo Arrizurietako zubia zen konpondu beharrekoa, «componer la puente de Arrizurieta» [1281].
1743an, berriro aipatzen da galtzadaren konponketa beharra: «Composicion de los caminos de Arrizurieta y Ojagorta» [1282].
Eta berriro 1798an, «Comp. de las calzadas desde el puente de Ojagorta hasta el alto de Arrizurieta» [1283]
XIX. mendera arte, herri-lurrak izan ziren paraje honetakoak eta bertako basoak zura eta iketza ateratzeko erabiltzen ziren:
«(...) en las primeras aguas se haga el planteo de los tregentos cagigos (...) a reconozer si estaban çedos algunos montazgos (...) hallaron que estaban en los terminos que llaman de Arriçurieta hasta el rrio Ojaorta por el camino que se ba par la villa de Vilbao estaba un pedazo de montazgo cedo y otro pedazo de montazgo en el termino que llaman de Macazaga» [1284]
1731n, esate baterako, baso honetan, burdinoletarako 810 gurdikada iketz zeudela aipatzen da [1285]; eta urte berean, zuraren ustiakuntzaren berri ematen da:
«Trabajo en el mte. de Arrizurieta en debastar unos maderos» [1286]
1827an, sute handia izan zen inguru honetan. Sua, Arrizurietan hasi eta Eskobadi eta Altxurragaraino zabaldu omen zen, kalte handiak eraginez:
«Daños en montazgo. Incendio en el largo espacio de terrenos entre Achurracolanda y Escobadi. Prendió fuego en el monte de Arrizurieta hacia Escobadi y Achurragacolanda» [1287]
Beste batzuetan, gizakia bera izaten zen herri baso hauetan kalteak eragiten zituena. 1733an, legez kanpoko zuhaitzen mozketa aipatzen da [1288].
Eta 1845ean, baimenik gabe herri lurretan ardiak bazkatzen edukitzeagatik isuna jarri zitzaion Erdikoetxe baserrikoari:
«Jose Mª de Maiz. Multa por pasto en propios de la villa, pegantes a la casa que ocupa, notoria en Arrizurieta» [1289].
Herri basoetan ardiek eragindako kalteak ugariak izaten zirela eta, 1849an, udal zinegotziek herriko gurbiztien ikustatze lanak burutu zituzten. Besteak beste, ondoko parajeak baloratu ziren:
«Reconocimiento por parte de varios concejales de los madroñales desde el monte Burgoa hasta los mojones de Meñaca, a causa de daños producidos por ganado lanar: (...) abajo de Arrisurieta entre Vaso Galan y Singuira (...); (...) sobre el molino de Ojangorta del puente viejo a la parte de arriba» [1290]
XIX. mendearen hasieran, herri lurren liberalizazioaz, zenbait baserri eraiki izan ziren inguru honetan: Oiangorta, Arrizurieta, Erdikoetxe, Bentazarre eta Oiangortako errota; hauek baino iparralderago, Ereñotzaga, eta haien hegoaldetik, Landanegoiko eta Landanebeko.
Bestalde, XVII. mendeko agiri batean Arrizurietako iturria agertzen da [1291].
«desde la fuente que llaman de aricurietta azia a la dha villa de Bermeo donde estan los montes [Amezpatuiaga, Arranotegi, Akulategi]»
«los dhos montes asi de dha fuente azia la dha villa de Bermeo como azia a la de la dha banda Y parte del rio de Ojaorta en todo lo que Yncluye dha juri.on de Bermeo»
Arrizurieta inguruan bi erreka daude, Oiangortako erreka eta Landaneko erreka. Arrizurietako iturri hau, bi horietako baten iturburua da. Lehena, Oiangortako atxaren gainean sortzen da eta, bigarrena, Altxurragako atxaren azpian, Iturrizarren. Agiriak, Arrizurietako iturria, bizkar batean edo ur-mugan, bi isurialde banatzen diren tokian dagoela aditzera ematen du, eta horregatik, Landaneko errekaren sorburua den Iturrizarre izan daiteke, ur-mugan bertan baitago hau, ekialdera Bermeoko hiria geratzen delarik, eta mendebaldera, Infernuerreka (Oiangortakoa agirian).
Ahozkoa:
Idatzizkoa:
1656 | Aricurietta, fuente de | VEKA S.V. L1528/3 2-53 |
1656 | Arriçurrieta, fuente de | VEKA S.V. L1528/3 1b-37 |
1564 | Arricurietas, montazgo en | VEKA S.V. L1528/3 3-118 |
1640 | Arricurietas, montazgo en | VEKA S.V. L1528/3 3-126b |
1645 | Arrizurriaga, términos de | VEKA S.V. L1528/3 3-14b |
1646 | Arrizurieta, términos de | VEKA S.V. L1528/3 3-31b |
1652 | Aricurieta, montes de | VEKA S.V. L1528/3 1-5 |
1656 | Arrizurriaga, montes de la villa que llaman de | VEKA S.V. L1528/3 1b-37 |
1656 | Arrizurrieta, fuente de | VEKA S.V. L1528/3 1b-37 |
1657 | Arriçurietta, fuente de | VEKA S.V. L1528/3 1b-41b |
1682 | Arricurieta, término de | BUA AL. 1680-1710 43 |
1683 | Ariçuriagas, término de | BUA AL. 1680-1710 56 |
1685 | Arriçurieta, términos de | BUA AL. 1680-1710 64 |
1698 | Arrizurieta, puente de | BUA 1560. Libro de cuentas 40 |
1706 | Arrizuriettas, montes de | BUA 1560. Libro de cuentas 94b |
1728 | Arrizurietta, montes de | BFA. K. 773/1 47b |
1731 | Arrisurietta, montes de | BFA. K. 3583/1 56b |
1731 | Arrizurieta, montes de | BUA 1560. Libro de cuentas 235 |
1733 | Arricurieta, monte publico | BFA. Bust 366/1 1 |
1733-1845 | Arrizurieta, monte concejil | BUA 922. Libro visitas. Arbolado 4 |
1737 | Arrizurieta, monte de | BUA 1560. Libro de cuentas 288b |
1743 | Arrizurieta, caminos de | BUA 1560. Libro de cuentas 337b |
1775-1831 | Arrizurieta | BUA 915. Hipotecas 134 |
1785 | Arrisuriaga, Arrisurieta, termino de | BUA 842.Libr. y recibos 48 |
1791 | Arrizurietta, camino nuebo del término de | BUA 990/5. Recibos 31b |
1792 | Arrizurietta, monte de | BUA 991/1. Recibos 43 |
1794 | Arrizurieta, montes comunales de | BFA. Bust 399/28 1 |
1795 | Arrizurieta, término de | BUA 991/4. Recibos 23b |
1798 | Arrizurieta, alto de | BUA 1136. Libr. y recibos 15 |
1813 | Arrisuriaga, parage nombrado | BFA. Bust 567/7 9b |
1821 | Arrizurieta | BUA 1625. Conc. de terrenos |
1827 | Arrizurieta, monte de | BUA 39/1. Enajen. y conc. 23 |
1827 | Arrizurieta | BFA. Bust 338/19 1,1b |
1830 | Arrizurieta, monte | BFA. K. 1379/1 37b |
1843 | Arrizurieta, punto de | BUA 1289/2. Montazgos 119-123 |
1844 | Arrisurieta, barranca de | BUA 1289/2. Montazgos 157 |
1845 | Arrisurieta | BUA 39/1. Enajen. y conc. 57 |
1845 | Arrizurieta | BUA 1289/2. Montazgos 175 |
1848 | Arrizurieta | BUA 1289. Leñas (1848) |
1849 | Arrisurieta | BUA 1289/2. Montazgos 224-225 |
1856 | Areiurrieta, punto de | BUA 888/8. Perj. ocas. por ov. 3 |
1861 | Arrisurietape, monte | BUA 1289/16. Arboles |
1861 | Arrisurietaburu | BUA B1289/14. Leña 3 |
1862 | Arrisurieta-buru | BUA 1289/17. Leñas |
1862-1887 | Arech-hurrieta | BUA 1289. Venta de montes 66b |
1875 | Arrizurieta | BUA 244/8. Montazgos en venta |
1899 | Arrizurieta, montazgo en | BAHP.N.BL 8297 1427 |
1910 | Arrizurieta, monte alto | BUA 1032. Fincas rústicas |
1928 | Arrizurieta | BIBL ZbA1 133-137 |
1943 | Arrizubieta, término de | GJE fk:823 L11;242 |
1944 | Arizumeta, monte | BUA 406/3,4 eta 353/3,4,5 |
1946 | Arrizubieta, monte | GJE fk:1582 L22;8 |
1950 | Arrizubieta, monte | GJE fk:2001 L27;17 |
1950 | Arrizubieta, monte | GJE fk:2014 L27;41 |
__________
[1279] BUA. AL. 1680-1710; 43.
[1280] BUA. AL. 1680-1710; 56.
[1281] BUA. 1560. Libro de cuentas; 40.
[1282] BUA. 1560. Libro de cuentas; 337b.
[1283] BUA. 1136. Libr. y recibos; 15.
[1284] 1685. BUA. AL. 1680-1710; 64.
[1285] BFA. K. 3583/1; 56b.
[1286] BUA. 1560. Libro de cuentas; 235.
[1287] BFA. Bust. 338/19.
[1288] BFA. Bust. 366/1.
[1289] BUA. 1289/2. Montazgos; 175.
[1290] BUA. 1289/2. Montazgos; 224-225.
[1291] VEKA. S.V. L1528/3.