auzoka / Gainak / Goroso (bizkarra)
Goroso (bizkarra)
Kokapena: San Pelaio; III. mapa (D-4)
Ohar ling.: Bizkar honen izena gaztelaniatik mailegatutakoa da. Antza 'groso' hitza erabiltzen zen 'monte calvo' esateko, zuhaitz gabekoa. Euskarara egokitzean, hasierako gr- kontsonante multzoa ekiditeko, anaptixiaz, beste bokal bat txertatu da kontsonante bien erdian. Ik. Agirre auzoko Pedru baserria.
Groso > Goroso
Oharrak: Garbola mendiaren mendebaldeko bizkarra. Garbola berari ere Goroso deitu izan zaio zenbaitetan. Mendi honen hego-ekialdeko isurialdea, gaur San Migel auzoko eremua, Gorosoaga legez aipatzen da XIX. mendeko agirietan. Antza denez, izen hauek guztiak, elkarri lotuak daude eta Garbola mendigunearen antzinako izena izan zela ematen du. 1854an, Urkidi baserria, Gorosape izenaz agertzen da.
XVI. mendeko aipuak Bermeok inguruko elizateekin izan zituen jurisdikzio auzietakoak dira:
« (...) y lo que dividen los terminos de Basigo y balle de baquio con la dha villa de Bermeo son desde el monjon de piedra que esta en Goroso asta el monjon de Saranlondo y dende alli al monjon de Andiridieta y de alli al monjon de junto a Munguiagorta y dende alli al monjon de Ucelarreta a donde se acava la dha monjonera de la dha anteiglesia (...)» [1519]
XIX. mendeko pribatizazioen garaira arte eremu hauek herri basoak izan ziren eta zuhaitzak berriztatzeko lanak aipatzen dira sarritan paraje honetan:
1778an, «Coste de saca de cagigos del terminod de Bañuba, su conducción a Goroso y volverlos a plantar aquí» [1520]
1781ean, «Limpiar cagigos naturalmente nacidos en el monte de Gorosso» [1521]
1786an, «Cava en el termino de Huretas; sigue la cava echa bajo de Goroso» [1522]
Auzoko baserritarrek inguru honetako otearen aprobetxamendua egiteko eskubidea zuten; horrela XIX. mendeko pribatizazioen inguruan zenbait istilu sortu zirelarik, ondokoa esaten da:
«alega que los cortes de argoma lo hacen hacia la ferreria de Goico-olea y hacia Goroso y desde este hasta el de Arballo y Hermua» [1523]
Berriro, 1857an, ote kargak eskatzen dira:
«Solicitud de cargas de argomas en el mte. Gorozo» [1524]
Goroso bizkarraren iparraldeko isurian Gorosoko landa eta Gorosoko iturria daude. Azken hau, Gisastiko errekaren sorburua da. Dokumentazioak, 1876an, paraje honetan sutea izan zela adierazten du:
«Incendio en Gorozoco-iturri de la sierra denominada Guiñarradi (...) como dice el mismo nombre de Guiñarradi es una sierra enteramente esteril que no produce más que un poco de brezo. Pastan allí ganados de Agustin de Larrauri y Jose Antº de Ymatz» [1525]
Ahozkoa:
Idatzizkoa:
1575 | Groso | VEKA R.R. Ejec. C2497 29 |
1576 | Goroso | VEKA R.R. Ejec. C2497 39 |
1577-78 | Gorosoa | BFA. K. 3174/6 160-165b |
1578 | Gorosoa | VEKA R.R. Ejec. C2497 49 |
1778 | Goroso | BUA 968/2. Libr. y recibos 18 |
1781 | Gorosso, monte de | BUA 842.Libr. y recibos 20 |
1786 | Goroso, bajo de | BUA 842.Libr. y recibos 41b |
1809 | Goroso | BUA 1625. Conc. de terrenos |
1813 | Goroso, monte | BFA. Bust 567/7 2b |
1815 | Goroso | BFA. Bust 236/9 7b |
1819 | Gorozo, monte | BFA. Bust 554/5 114b |
1857 | Gorozo, monte | BUA AL. 1856-1857 59b |
1863 | Goroso | BUA 93/7. Enajen. y conces. |
1881 | Goroso | BUA 244/10. Argomeros 5b |
1910 | Garoso, monte calvo | BUA 1032. Fincas rústicas |
1910 | Goroso, monte calvo | BUA 1032. Fincas rústicas |
1910 | Goroso, heredad | BUA 1435. Fincas rústicas |
1923-24 | Goroso, monte calvo | BUA 404. Fincas rústicas |
1923-24 | Goroso-Arcoche, monte calvo | BUA 404. Fincas rústicas |
1927-32 | Gorozagane | BakUA 1/19; 1/20 |
1944 | Garoso, argomal | BUA 406/3,4 eta 353/3,4,5 |
__________
[1519] VEKA. R.R. Ejec. C2497; 39
[1520] BUA. 968/2. Libr. y recibos; 18
[1521] BUA. 842.Libr. y recibos; 20
[1522] BUA. 842.Libr. y recibos; 41b
[1523] 1815. BFA. Bust. 236/9; 7b
[1524] BUA. AL. 1856-1857; 59b
[1525] BUA. 1492. Comunicaciones; 9